Ομάδα ATC: R03A Αδρενεργικά, εισπνεόμενα

Η κλενβουτερόλη (clenbuterol) είναι ένα βρογχοδιασταλτικό και χορηγείται για αντιμετώπιση του άσθματος και άλλων περιπτώσεων με αναστρέψιμη απόφραξη των αεροφόρων οδών. Δρά με εκλεκτική διέγερση των β-2 υποδοχέων. Είναι μερικός αγωνιστής. Η κλενβουτερόλη διαφέρει από τα άλλα β-2 ειδικά συμπαθομιμητικά λόγω της ταχείας και πλήρους απορρόφησης μετά από του στόματος ή δι' εισπνοής χορήγηση, χαμηλής δραστικής δόσεως, παρατεταμένου βιολογικού χρόνου ημίσειας ζωής και μικρού μεταβολικού εύρους.

Η επινεφρίνη δρα, σε ποικίλο βαθμό, τόσο στους άλφα όσο και στος βήτα αδρενεργικούς υποδοχείς. Στις συνήθεις δόσεις, οι πιο έκδηλες δράσεις της σχετίζονται με τους βήτα υποδοχείς της καρδιάς και των αγγειακών και άλλων λείων μυϊκών ινών. Σε μεγάλες δόσεις επικρατούν οι άλφα αδρενεργικές επιδράσεις.

Η φορμοτερόλη είναι ένας ισχυρός εκλεκτικός β₂-αδρενεργικός διεγέρτης και ασκεί βρογχοδιασταλτική δράση σε ασθενείς με ανατάξιμη απόφραξη των αεροφόρων οδών. Επίσης αναστέλλει την απελευθέρωση της ισταμίνης και των λευκοτριενών από τους ευαισθητοποιημένους βρόγχους.

Το ακλιδίνιο είναι ένας ανταγωνιστής των μουσκαρινικών υποδοχέων μακράς δράσης (επίσης καλούμενο ως αντιχολινεργικό) και η φορμοτερόλη είναι ένας β₂-αδρενεργικός αγωνιστής μακράς δράσης. Ο συνδυασμός αυτών των ουσιών με διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης οδηγεί σε αθροιστική αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με εκείνην που επιτυγχάνεται με κάθε συστατικό μεμονωμένα. Η χαλάρωση τόσο των κεντρικών όσο και των περιφερικών αεραγωγών με συνδυαστική θεραπεία μπορεί να συνδράμει στα ευεργετικά οφέλη του συνδυασμού ακλιδινίου/φορμοτερόλης στην πνευμονική λειτουργία.

Συνδυασμός που περιέχει δύο βρογχοδιασταλτικά: το γλυκοπυρρόνιο, έναν μακράς δράσης μουσκαρινικό ανταγωνιστή (αναφέρεται επίσης ως αντιχολινεργικό) και τη φορμοτερόλη, έναν μακράς δράσης β₂-αδρενεργικό αγωνιστή με ταχεία έναρξη δράσης.

Η ινδακατερόλη είναι αγωνιστής αδρενεργικών υποδοχέων βήτα₂. Δρα προσκολλώμενη στους υποδοχείς βήτα₂ που βρίσκονται στα μυϊκά κύτταρα πολλών οργάνων και που προκαλούν τη χαλάρωση των μυών. Όταν η ινδακατερόλη εισπνέεται, φτάνει στους υποδοχείς των αεραγωγών και τους ενεργοποιεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο προκαλείται χαλάρωση των μυών των αεραγωγών, γεγονός το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της διάνοιξης των αεραγωγών και στη διευκόλυνση της αναπνοής του ασθενούς.

Κατά την εισπνοή, η ινδακατερόλη δρα τοπικά στον πνεύμονα ως βρογχοδιασταλτικό. Η ινδακατερόλη είναι μερικός αγωνιστής στον ανθρώπινο β₂-αδρενεργικό υποδοχέα με νανομοριακή δραστικότητα. Στον απομονωμένο ανθρώπινο βρόγχο, η ινδακατερόλη έχει ταχεία έναρξη δράσης και μακρά διάρκεια δράσης. Η μομεταζόνη είναι ένα συνθετικό κορτικοστεροειδές με υψηλή συγγένεια με τους υποδοχείς γλυκοκορτικοειδών και τοπικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. In vitro, η φουροϊκή μομεταζόνη αναστέλλει την απελευθέρωση των λευκοτριενίων από τα λευκοκύτταρα των αλλεργικών ασθενών.

Η ισοπρεναλίνη (isoprenaline) είναι ένας β2-αδρενεργικός αγωνιστής (σχετικά εκλεκτικός β2-αδρενεργικός αγωνιστής). Η ισοπρεναλίνη μέσω διέγερσης των β αδρενεργικών υποδοχέων επιδρά αγωνιστικά στην ενδοκυττάρια adenyl κυκλάση, το ένζυμο που καταλύει τη μετατροπή της τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP) σε κυκλική-3', 5'μονοφωσφορική αδενοσίνη (AMPγ). Τα αυξημένα επίπεδα του γ-AMP σχετίζονται με την χαλάρωση του βρογχικού λείου μυός και την αναστολή της απελευθέρωσης των μεσολαβητών της άμεσης υπερευαισθησίας από τα κύτταρα, ειδικά από τα μαστοκύτταρα. Η ισοπρεναλίνη έχει θετική ινότροπη, δρομότροπη και χρονότροπη επίδραση στην καρδιά, ενώ προκαλεί αγγειοδιαστολή στα αρτηριόλια των σκελετικών μυών.

Η ολοδατερόλη έχει υψηλή συγγένεια και εκλεκτικότητα με τους ανθρώπινους β₂αδρενεργικούς υποδοχείς. Η δραστική ουσία ασκεί τις φαρμακολογικές τις δράσεις μέσω σύνδεσης και ενεργοποίησης των β₂αδρενεργικών υποδοχέων μετά από τοπική χορήγηση με εισπνοή. Η ενεργοποίηση αυτών των υποδοχέων στους αεραγωγούς έχει ως αποτέλεσμα τη διέγερση της ενδοκυτταρικής αδενυλικής κυκλάσης, ένα ένζυμο που μεσολαβεί στη σύνθεση της 3,5-κυκλικής μονοφωσφορικής αδενοσίνης (cAMP). Τα αυξημένα επίπεδα του cAMP επάγουν τη βρογχοδιαστολή μέσω χαλάρωσης των λείων μυϊκών κυττάρων των αεραγωγών.

Σταθερός συνδυασμός δόσεων που περιέχει έναν μακράς δράσης ανταγωνιστή των μουσκαρινικών υποδοχέων, το τιοτρόπιο και έναν μακράς δράσης β₂-αδρενεργικό αγωνιστή, την ολοδατερόλη (LAMA/LABA). Τα δύο δραστικά συστατικά προσφέρουν επιπρόσθετη βρογχοδιαστολή λόγω του διαφορετικού τρόπου δράσης τους. Εφόσον οι μουσκαρινικοί υποδοχείς φαίνονται περισσότερο κυρίαρχοι στις κεντρικές αεροφόρους οδούς ενώ οι β₂ αδρενεργικοί υποδοχείς έχουν υψηλότερο επίπεδο έκφρασης στους περιφερικούς αεραγωγούς, ο συνδυασμός του τιοτρόπιου και της ολοδατερόλης θα πρέπει να παρέχει τη βέλτιστη βρογχοδιαστολή σε όλες τις περιοχές των πνευμόνων.

Η ορσιπρεναλίνη (orciprenaline) προκαλεί ισχυρή διέγερση των β-αδρενεργικών υποδοχέων. Οι υποδοχείς στους βρόγχους και τα βρογχιόλια είναι πιο ευαίσθητοι στην ορσιπρεναλίνη από τους υποδοχείς στην καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, έτσι ώστε να είναι ευνοϊκή η σχέση της βρογχοδιασταλτικής προς την καρδιαγγειακή ενέργεια.

Η προκατερόλη είναι ένας ενδιάμεσης δράσης αγωνιστής των β2 αδρενεργικών υποδοχέων που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της δύσπνοιας που προκαλείται από βρογχικό άσθμα, χρόνια βρογχίτιδα και πνευμονικό εμφύσημα.

Η σαλβουταμόλη (salbutamol) είναι ένας εκλεκτικός διεγέρτης των βήτα-2 αδρενεργικών υποδοχέων. Σε θεραπευτικές δόσεις έχει δράση στους βήτα-2 αδρενεργικούς υποδοχείς των μυών των βρόγχων, με ασήμαντη ή ανύπαρκτη δράση στους βήτα-1 αδρενεργικούς υποδοχείς του μυοκαρδίου. Προσφέρει βραχείας διάρκειας (4-6 ώρες) βρογχοδιαστολή με ταχεία έναρξη δράσης (5 λεπτά) όταν υπάρχει αναστρέψιμη απόφραξη των αεροφόρων οδών.

Η σαλμετερόλη είναι ένας εκλεκτικός παρατεταμένης δράσης (12 ώρες) βήτα₂-διεγέρτης. Οι φαρμακολογικές ιδιότητες της σαλμετερόλης προσφέρουν αποτελεσματικότερη προστασία κατά του βρογχόσπασμου που προκαλείται από ισταμίνη και επιτυγχάνουν μεγαλύτερης διάρκειας βρογχοδιαστολή, η οποία διαρκεί τουλάχιστον 12 ώρες συγκρινόμενη με τις συνιστώμενες δόσεις συμβατικών βήτα₂ διεγερτών βραχείας διάρκειας δράσης.

Η τερβουταλίνη είναι ένας αδρενεργικός διεγέρτης που διεγείρει εκλεκτικά τους β₂-υποδοχείς, με αποτέλεσμα χάλαση των λείων μυϊκών ινών των βρόγχων, αναστολή της απελευθέρωσης ενδογενών σπασμογόνων ουσιών, αναστολή του οιδήματος από ενδογενείς μεσολαβητές και ενίσχυση του βλεννοκροσσωτού μηχανισμού κάθαρσης των αεραγωγών.

Η βιλαντερόλη είναι ένας εκλεκτικός μακράς δράσης, αγωνιστής β₂-αδρενεργικών υποδοχέων ()beta ₂ -Adrenergic Agonist – LABA). Οι φαρμακολογικές επιδράσεις των δραστικών ουσιών αγωνιστών βήτα₂αδρενοϋποδοχέα, συμπεριλαμβανομένης της βιλαντερόλης, αποδίδονται τουλάχιστον εν μέρει στη διέγερση της ενδοκυτταρικής αδενυλικής κυκλάσης, του ενζύμου που καταλύει τη μετατροπή της τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) σε κυκλική 3',5'μονοφωσφορική αδενοσίνη (κυκλικό ΑΜΡ). Τα αυξημένα επίπεδα κυκλικής AMP προκαλούν χαλάρωση των λείων μυών των βρόγχων και αναστολή της απελευθέρωσης μεσολαβητών άμεσης υπερευαισθησίας από κύτταρα, ειδικά από τα μαστοκύτταρα.

Η φουροϊκή φλουτικαζόνη είναι ένα συνθετικό τριφθοριούχο κορτικοστεροειδές με ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση. Η βιλαντερόλη είναι ένα εκλεκτικός μακράς δράσης β₂αδρενεργικός αγωνιστής (LABA). Μοριακές αλληλεπιδράσεις λαμβάνουν χώρα μεταξύ των κορτικοστεροειδών και των LABA, όπου τα στεροειδή ενεργοποιούν το γονίδιο του β₂υποδοχέα, αυξάνοντας τον αριθμό και την ευαισθησία των υποδοχέων, ενώ οι LABA κινητοποιούν τον υποδοχέα των γλυκοκορτικοειδών για εξαρτώμενη από τα στεροειδή ενεργοποίηση και ενισχύουν την κυτταρική πυρηνική μετάθεση.

Το ουμεκλιδίνιο/βιλαντερόλη είναι ένας συνδυασμός εισπνεόμενου ανταγωνιστή μουσκαρινικού υποδοχέα μακράς δράσης/βήτα₂-αδρενεργικού αγωνιστή μακράς δράσης (LAMA/LABA). Μετά από εισπνοή από το στόμα και οι δύο ενώσεις δρουν τοπικά στους αεραγωγούς για να προκαλέσουν βρογχοδιαστολή με ξεχωριστούς μηχανισμούς.