Φάρμακα οφθαλμικών παθήσεων

Στο κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνονται τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των οφθαλμικών παθήσεων. H διείσδυση των δραστικών ουσιών με τη μορφή κολλυρίων ή οφθαλμικών αλοιφών εξαρτάται από τις φυσικοχημικές ιδιότητες του δραστικού συστατικού και εκδόχων, επηρεάζεται από τη στιβάδα των δακρύων, τη διαπερατότητα του κερατοειδή, επιπεφυκότα και σκληρού, την κίνηση των βλεφάρων και την κατάσταση της αποχετευτικής δακρυϊκής οδού.

Oι οδοί χορήγησης των οφθαλμικών φαρμάκων είναι οι εξής:

α) άμεση ενστάλαξη ή τοποθέτηση στο κόλπωμα του επιπεφυκότα (κυρίως του κάτω) με τη μορφή κολλυρίων (οφθαλμικών διαλυμάτων ή εναιωρημάτων) και οφθαλμικών αλοιφών.

β) Ένεση κάτω από τον επιπεφυκότα, παραβολβικώς ή οπισθοβολβικώς.

γ) Άμεση ένεση ή έγχυση μέσα στον πρόσθιο θάλαμο ή υαλοειδική κοιλότητα.

δ) Συστηματική χορήγηση (παρεντερικώς ή από το στόμα).

Tα κολλύρια και οι οφθαλμικές αλοιφές αποτελούν σκευάσματα με ιδιαίτερες απαιτήσεις στην παρασκευή τους. Eίναι αναγκαία η εξασφάλιση απόλυτης στειρότητας, τόσο κατά την παρασκευή τους όσο και κατά τη διατήρησή τους. H συσκευασία πρέπει να γίνεται από υλικό που δεν επηρεάζει το περιεχόμενο και δεν επηρεάζεται από αυτό. Eπίσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι όλα σχεδόν τα φάρμακα που προορίζονται για τοπική εφαρμογή στον οφθαλμό είναι δυνατό να απορροφηθούν, να εισέλθουν στη γενική κυκλοφορία (παρακάμπτοντας το ήπαρ) και να προκαλέσουν συστηματικές δράσεις και ανεπιθύμητες ενέργειες. Για την αποφυγή αυτών συνιστάται η πίεση του δακρυϊκού ασκού για 1-2 λεπτά μετά την ενστάλαξη και οι οφθαλμοί να παραμένουν κλειστοί.

Τέλος θα πρέπει να τονιστεί ότι συχνά στα κολλύρια υφίστανται σταθεροί συνδυασμοί δύο ή περισσοτέρων φαρμακευτικών ουσιών (αντιγλαυκωματικά, κορτικοστεροειδή + αντιμικροβιακά, αντισηπτικά + αγγειοσυσταλτικά, κλπ.). Οι συνδυασμοί αυτοί βελτιώνουν τη συμμόρφωση κυρίως και ενίοτε τη δραστικότητα των συνδυασμένων φαρμάκων, αλλά μειώνουν την ευελιξία δοσολογίας τους ή την αναγνώριση της υπευθυνότητας κάθε φαρμάκου εξατομικευμένα στην εμφάνιση ανεπιθυμήτων ενεργειών.