Φαρμακοδυναμική
Το τοπικά εφαρμοζόμενο σαλικυλικό οξύ έχει κερατολυτική δράση και μειώνει την υπερκεράτωση που σχετίζεται με την ακτινική κεράτωση. Το σαλικυλικό οξύ είναι ένα λιποδιαλυτό, φαινολικό αρωματικό οξύ. Ο μηχανισμός δράσης του ως κερατολυτικός και ως κερατινολυτικός παράγοντας πιστεύεται ότι σχετίζεται με την παρεμβολή του στην προσκόλληση των κερατινοκυττάρων, με τη διαλυτοποιητική επίδραση επί των μεσοκυττάριων συνδετικών ουσιών και με τη χαλάρωση και την απόσπαση των κερατινοκυττάρων. Ενεργώντας ως ένας οργανικός διαλύτης, το σαλικυλικό οξύ δύναται να αφαιρέσει τα μεσοκυττάρια λιπίδια που συνδέονται ομοιοπολικά με το κερατινοποιημένο περίβλημα που περιβάλλει τα κερατινοποιημένα κύτταρα.
Φαρμακοκινητική
Το σαλικυλικό οξύ μεταβολίζεται:
- με σύζευξη με γλυκίνη, οπότε σχηματίζεται σαλικυλουρικό οξύ
- με σύζευξη με γλυκουρονικό ού στη φαινολική ΟΗ-ομάδα, οπότε σχηματίζεται γλυκουρονικός αιθέρας ή
- με υδροξυλίωση, οπότε σχηματίζεται γεντιασικό οξύ ή δι-υδροξυβενζοϊκό οξύ.
Ο χρόνος ημιζωής μιας κανονικής δόσης σαλικυλικού οξέος είναι περίπου 2-3 ώρες. Σε πολύ υψηλές δοσολογίες μπορεί ο χρόνος αυτός να αυξηθεί σε 15-30 ώρες λόγω της περιορισμένης ικανότητας του ήπατος για σύζευξη του σαλικυλικού οξέος.
Γενικώς δεν αναμένονται τοξικές παρενέργειες από την τοπική εφαρμογή του σαλικυλικού οξέος (αλλά δείτε τις αντενδείξεις), καθώς επίπεδα στον ορό πάνω από 5mg/dl σπανίως επιτυγχάνονται. Τα πρώιμα συμπτώματα της δηλητηρίασης από σαλικυλικό μπορεί να συμβούν μόνο σε τιμές ορού πάνω από 30 mg/dl.
Προκλινικά δεδομένα για την ασφάλεια
Οξεία τοξικότητα
Αποτελέσματα δοκιμών σε πειραματόζωα και φαρμακοκινητικών μελετών σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι το σαλικυλικό οξύ διαπερνά ταχέως την επιδερμίδα, ανάλογα με το φορέα και άλλους παράγοντες, όπως η κατάσταση του δέρματος. Για το λόγο αυτό, η σπάνια τοξική δράση από την τοπική εφαρμογή εξαρτάται από το φαρμακευτικό παρασκεύασμα, την ποσότητα του σαλικυλικού που χρησιμοποιείται, το μέγεθος της περιοχής υπό θεραπεία, τη διάρκεια της θεραπείας και τη συχνότητα των δερματολογικών συμπτωμάτων.
Συμπτώματα τοξικότητας αναμένονται μόνο όταν οι συγκεντρώσεις στον ορό υπερβαίνουν τα 30 mg/l.
Χρόνια τοξικότητα
Δεν υπάρχουν μελέτες σε πειραματόζωα σχετικά με μακροχρόνια τοπική εφαρμογή (βλ. οξεία τοξικότητα).
Μεταλλαξιογόνος και ογκογόνος δράση
Δεν αναφέρονται ενδείξεις μεταλλαξιογόνου δράσης του σαλικυλικού οξέος στην υπάρχουσα εκτενή βιβλιογραφία. Μακροχρόνιες μελέτες καρκινογόνου δράσης του σαλικυλικού οξέος σε πειραματόζωα δεν υπάρχουν.
Τοξικότητα στην αναπαραγωγή
Τα σαλικυλικά άλατα κατά τη συστηματική χορήγηση έχουν δείξει τερατογόνο δράση σε πολλά είδη πειραματόζωων. Έχουν αναφερθεί διακοπή της κυήσεως, εμβρυοτοξικές επιδράσεις και μείωση της ικανότητας μάθησης των απογόνων μετά από ενδομήτρια έκθεση. Με σωστή εφαρμογή δεν αναμένεται τοξική δράση, δεδομένου ότι με την προτεινόμενη χρήση (εφαρμογή συνιστώμενων ποσοτήτων) δεν παρατηρούνται συγκεντρώσεις στον ορό τέτοιες που απαιτούνται για εμφάνιση τοξικότητας (βλ. οξεία τοξικότητα).
Τοπική ανοχή
Συχνά παρατηρείται τοπική ευαισθησία (αίσθημα καύσου και ερύθημα). Μερικές φορές παρατηρείται αλλεργία εξ επαφής.