Ομάδα ATC: V03AF Παράγοντες για τη μείωση της τοξικότητας της κυτταροστατικής θεραπείας

Η αμιφοστίνη είναι ένα οργανικό θειοφωσφορικό οξύ το οποίο σε μοντέλα με πειραματόζωα προστατεύει επιλεκτικά φυσιολογικούς ιστούς όχι όμως όγκους έναντι της κυτταροτοξικότητας της ιονίζουσας ακτινοβολίας, των χημειοθεραπευτικών παραγόντων, οι οποίοι συνδέονται με το DNA, (κλασικοί αλκυλιωτικοί παράγοντες όπως η κυκλοφωσφαμίδη και μη κλασικοί αλκυλιωτικοί παράγοντες όπως η μιτομυκίνη-C) και αναλόγων πλατίνας.

Το φυλλινικό ασβέστιο αποτελεί ενεργό μεταβολίτη του φυλλινικού οξέος και απαραίτητο συνένζυμο για τη σύνθεση νουκλεϊκών οξέων κατά την κυτταροτοξική θεραπεία. Το φυλλινικό ασβέστιο χρησιμοποιείται συχνά για τον περιορισμό της τοξικότητας και τη μείωση της δράσης των ανταγωνιστών φυλλικού οξέος όπως η μεθοτρεξάτη.

Η δεξραζοξάνη (dexrazoxane) έχει δύο κύριους μηχανισμούς δράσης, τη χηλίωση του σιδήρου και την αναστολή της τοποϊσομεράσης II. Δεν είναι γνωστό σε ποιο βαθμό καθένας από τους μηχανισμούς αυτούς συνεισφέρει στην προληπτική δράση έναντι της καταστροφής του ιστού μετά την εξαγγείωση από ανθρακυκλίνη.

Η γλουκαρπιδάση είναι ένα ανασυνδυασμένο βακτηριακό ένζυμο που υδρολύει τα υπολείμματα καρβοξυλο-τερματικού γλουταμικού οξέος από το φυλλικό οξύ και δομικά σχετιζόμενων μορίων όπως η MTX. Η γλουκαρπιδάση μετατρέπει τη MTX στους ανενεργούς μεταβολίτες της, DAMPA και γλουταμικό οξύ.

Η χορήγηση λεβοφυλλινικού ασβεστίου μπορεί να “διασώσει” φυσιολογικά κύτταρα και με τον τρόπο αυτό να εμποδίσει την τοξικότητα των ανταγωνιστών του φυλλικού οξέος, όπως για παράδειγμα της μεθοτρεξάτης, που δρουν με την αναστολή του ενζύμου διυδροφολική αναγωγάση.

Η μέσνα (mesna) είναι ένα αντίδοτο, που προσφέρει τη δυνατότητα αξιόπιστης πρόληψης των ουροτοξικών ανεπιθύμητων ενεργειών, λόγω επιθετικής αντικαρκινικής θεραπείας με κυτταροστατικά του τύπου των οξαζαφωσφορινών.

Η παλιφερμίνη (palifermin) είναι μία πρωτεΐνη που στοχεύει στα επιθηλιακά κύτταρα δεσμευόμενη σε συγκεκριμένους υποδοχείς στην κυτταρική επιφάνεια, διεγείροντας έτσι τον πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και την αύξηση των κυτταροπροστατευτικών μηχανισμών (π.χ. επαγωγή αντιοξειδωτικών ενζύμων). Ο ενδογενής KGF είναι ένας αυξητικός παράγοντας ειδικός για τα επιθηλιακά κύτταρα, ο οποίος παράγεται από τα μεσεγχυματικά κύτταρα και φυσιολογικά αυξάνεται ως απόκριση σε τραύματα του επιθηλιακού ιστού.

Η ρασμπουρικάση είναι ένας εξαιρετικά ισχυρός ουρικολυτικός παράγοντας που καταλύει την ενζυματική οξείδωση του ουρικού οξέος σε αλλαντοΐνη, ένα υδατοδιαλυτό προϊόν, το οποίο απεκκρίνεται με ευκολία από τους νεφρούς στα ούρα.

Το φυλλινικό νάτριο είναι ένα παράγωγο του φολικού οξέος. Το φυλλινικό νάτριο χρησιμοποιείται κυρίως για τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου σε συνδυασμό με 5-φθοροουρακίλη και οξαλιπλατίνη (σχήμα FOLFOX) ή με 5-φθοροουρακίλη και ιρινοτεκάνη (σχήμα FOLFIRI). Επιπλέον, χορηγείται ως θεραπεία διάσωσης για τη μείωση των τοξικών επιδράσεων μετά από υψηλές δόσεις μεθοτρεξάτης στη θεραπεία ορισμένων νεοπλασματικών παθήσεων, ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή σοβαρής ψωρίασης. Το φυλλινικό νάτριο χορηγείται επίσης για τη θεραπεία της αναιμίας που προκαλείται από ανεπάρκεια φολικού οξέος.